وقتی نوزاد در خواب ناله می‌کند یا صداهای غیرعادی مانند خرخر، ناله، یا غرغر از خود تولید می‌کند، ممکن است والدین تصور کنند که او درد دارد یا خواب آرامی ندارد. این صداها اگرچه گاهی نگران‌کننده به نظر می‌رسند، اما معمولاً بخشی طبیعی از رشد کودک هستند. نوزادان به‌ویژه در ماه‌های اول زندگی، خواب بسیار فعالی دارند که در آن مغز و بدنشان در حال تجربه‌ی فرآیندهای رشد است. در این مقاله به بررسی دلایل اصلی این صداهای عجیب در خواب نوزادان، تمایز بین علائم طبیعی و غیرطبیعی، و درمان‌های خانگی ساده برای کمک به خواب آرام کودک می‌پردازیم.
چرا نوزاد در خواب ناله می‌کند یا صداهای عجیب از خود درمی‌آورد؟
نوزادان تازه‌متولدشده هنوز الگوی خواب‌شان پایدار نشده است و بیشتر در فاز خواب فعال یا REM هستند. در این مرحله از خواب، بدن نوزاد در حال حرکت، عضلات در حال فعالیت و مغز در حالت بیداری نسبی است. این اتفاق باعث می‌شود نوزاد در خواب ناله کند، صداهایی شبیه خرخر، غرغر یا حتی مکیدن دهان از خود تولید کند. این صداها معمولاً نشان‌دهنده‌ی اختلال خاصی نیستند و جزئی از خواب طبیعی نوزاد به شمار می‌روند. سیستم عصبی نوزاد هنوز به‌طور کامل توسعه نیافته و ممکن است حرکات عضلانی ناخواسته یا واکنش‌های صوتی از خود نشان دهد. تا زمانی که نوزاد در طول روز خوب تغذیه می‌شود، وزن‌گیری مناسب دارد و علائم بیماری دیده نمی‌شود، این صداها جای نگرانی ندارند.
شکلات گوارشی، رفلاکس و ناله‌های شبانه
یکی از دلایل مهم ناله یا صداهای ناآشنا در خواب نوزاد، مشکلات گوارشی مانند گاز معده، کولیک یا رفلاکس است. وقتی نوزاد دچار نفخ یا بازگشت اسید معده به مری می‌شود، حتی در خواب نیز ممکن است ناله کند یا حالت ناراحتی از خود نشان دهد. صدای غرغر شکم، کش‌وقوس دادن بدن یا بالا آوردن شیر، نشانه‌هایی هستند که به وجود مشکل گوارشی اشاره دارند. برای کاهش این مشکلات، می‌توان بعد از تغذیه نوزاد، او را مدتی در حالت ایستاده روی شانه نگه داشت تا آروغ بزند. همچنین استفاده از شیرهای ضد رفلاکس یا تغییر رژیم غذایی مادر (در صورت شیردهی) می‌تواند مؤثر باشد. در برخی موارد، پزشک ممکن است داروی مناسب برای کنترل رفلاکس تجویز کند.
تنفس نوزاد و صداهای بینی در خواب
گاهی صداهایی که در خواب از نوزاد شنیده می‌شود، مربوط به سیستم تنفسی اوست. نوزادان به‌ویژه در ماه‌های اول با بینی تنفس می‌کنند و راه‌های هوایی آن‌ها بسیار باریک است. در نتیجه، حتی وجود مقدار کمی مخاط یا خشکی در بینی می‌تواند باعث تولید صداهایی مانند خرخر، خس‌خس یا ناله‌وار شود. این صداها معمولاً طبیعی‌اند و با رشد نوزاد و باز شدن مجاری تنفسی کاهش می‌یابند. برای کمک به کاهش این صداها، می‌توان از دستگاه بخور سرد در اتاق خواب استفاده کرد، بینی نوزاد را با سرم فیزیولوژی شست‌وشو داد و از تمیز بودن فضای خواب مطمئن شد. اگر صداها همراه با تنفس سخت، کبودی، یا وقفه در نفس‌کشیدن باشند، حتماً باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
نیاز به تماس بدنی و آرامش عاطفی
بسیاری از نوزادان در خواب ناله می‌کنند چون به دنبال تماس و آغوش والدین هستند. این صداها گاهی کاملاً غریزی هستند و با شنیدن صدای مادر یا لمس او به‌سرعت قطع می‌شوند. نوزادان برای احساس امنیت، به تماس پوست به پوست و آغوش گرم والدین نیاز دارند، حتی در خواب. اگر نوزاد در ساعات اولیه خواب یا نزدیک صبح ناله می‌کند، ممکن است فقط به کمی نوازش یا تماس نیاز داشته باشد. گذاشتن دست بر روی سینه نوزاد، زمزمه یک لالایی آرام یا حتی استفاده از پتوی آغوش‌نما (که حس آغوش را شبیه‌سازی می‌کند)، می‌تواند مؤثر باشد. ایجاد حس امنیت در نوزاد باعث کاهش ناله‌ها و خواب عمیق‌تر می‌شود.
بهترین درمان‌های خانگی برای کاهش ناله در خواب نوزاد
برای کاهش ناله و صداهای عجیب در خواب نوزاد، می‌توان چند راهکار ساده و خانگی را به‌کار گرفت. اولین نکته، ایجاد محیطی آرام، تاریک و با دمای مناسب برای خواب نوزاد است. استفاده از صداهای سفید ملایم مانند صدای باران یا ضربان قلب به کاهش اضطراب کودک کمک می‌کند. ماساژ شکم نوزاد با روغن گرم (مانند روغن بادام شیرین) پیش از خواب، می‌تواند گاز معده را کاهش داده و آرامش ایجاد کند. همچنین، حمام ولرم شبانه قبل از خواب باعث کاهش تنش عضلانی می‌شود. رعایت زمان تغذیه و مطمئن بودن از آروغ زدن بعد از شیر خوردن نیز در کاهش رفلاکس مؤثر است. در کنار همه‌ی این موارد، داشتن روتین خواب منظم نقش مهمی در کاهش صداهای ناهنجار شبانه دارد.
چه زمانی باید نگران صداهای خواب نوزاد باشیم؟
اگرچه بیشتر صداهایی که نوزاد در خواب تولید می‌کند طبیعی‌اند، اما در برخی موارد نیاز به پیگیری پزشکی وجود دارد. اگر ناله‌های نوزاد با گریه، بیدار شدن مداوم، تغییر در رنگ پوست، کاهش اشتها، یا مشکلات تنفسی همراه باشد، باید با پزشک مشورت شود. همچنین اگر نوزاد در طول خواب دچار وقفه در تنفس می‌شود یا با دهان باز نفس می‌کشد، این موارد می‌تواند نشانه‌ای از انسداد یا مشکل ساختاری در دستگاه تنفس باشد. مشاهده‌ی علائمی مانند تب، استفراغ یا اسهال همزمان با صداهای غیرعادی می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل زمینه‌ای باشد. پیگیری به‌موقع، از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری می‌کند.
جمع‌بندی
ناله کردن و صداهای عجیب نوزاد در خواب در اغلب موارد بخشی طبیعی از رشد سیستم عصبی و تنفسی اوست. با شناخت دقیق دلایل این رفتار و به‌کارگیری چند درمان ساده خانگی، می‌توان به خواب راحت‌تر و عمیق‌تر نوزاد کمک کرد. مهم‌ترین نکته، حفظ آرامش والدین، توجه به نشانه‌های هشدار و پیروی از روتین‌های آرامش‌بخش شبانه است. اگر احساس کردید که صداها بیش از حد یا غیرعادی هستند، مشورت با پزشک کودک همیشه بهترین تصمیم است.
