بارداری سرشار از لحظات شیرین و شگفت‌انگیز است، اما بی‌تردید تغییرات فیزیولوژیکی گسترده‌ای که در این دوران رخ می‌دهد، می‌تواند برای برخی زنان چالش‌برانگیز باشد. یکی از شایع‌ترین و البته آزاردهنده‌ترین این چالش‌ها، ویار بارداری است. تهوع، حساسیت به بوها و تغییرات ناگهانی در ذائقه تنها بخشی از تجربه‌ای‌ست که بسیاری از زنان باردار با آن روبه‌رو می‌شوند. آگاهی دقیق از این پدیده، شناخت انواع آن و یادگیری روش‌های مدیریت، می‌تواند این مسیر را برای مادران آسان‌تر و ایمن‌تر کند.
ویار بارداری چیست؟
ویار به مجموعه‌ای از واکنش‌های بدن در برابر تغییرات هورمونی دوران بارداری گفته می‌شود که معمولاً در قالب تهوع، استفراغ، اشتیاق یا بیزاری نسبت به برخی غذاها یا بوها ظاهر می‌شود. اگرچه به آن “تهوع صبحگاهی” نیز می‌گویند، اما این احساس لزوماً محدود به صبح نیست و ممکن است در هر ساعتی از شبانه‌روز رخ دهد.
انواع ویار بارداری
ویارها فقط به غذا محدود نمی‌شوند. شناخت انواع مختلف ویار به درک بهتر تجربه زنان و مدیریت مؤثرتر آن کمک می‌کند:
ویار غذایی: تمایل شدید یا بیزاری غیرمنطقی نسبت به برخی خوراکی‌ها. مثلاً اشتیاق ناگهانی به بستنی، یا بیزاری از گوشت.
ویار بویایی: افزایش شدید حساسیت به بوهایی مانند عطر، شوینده‌ها، بوی غذا، سیگار یا حتی بوی بدن همسر!
ویار هیجانی (روانی): احساسات منفی نسبت به اشیاء، افراد یا فضاهای خاص که هیچ ربطی به طعم یا بو ندارند، اما تهوع ایجاد می‌کنند.
ویارهای عجیب (Pica): اشتیاق به خوردن چیزهای غیرخوراکی مثل خاک، یخ، گچ یا نشاسته خام. این نوع ویار نیاز به بررسی پزشکی دارد و ممکن است نشانه‌ای از کم‌خونی یا فقر مواد معدنی باشد.
چرا ویار اتفاق می‌افتد؟
هنوز دلیل قطعی برای ویار مشخص نشده است، اما عوامل زیر در بروز آن نقش دارند:
- افزایش سریع هورمون hCG و استروژن
- تغییرات شدید در سیستم بویایی و چشایی
- نوسانات قند خون در اوایل بارداری
- حساسیت‌های روانی یا ژنتیکی
- استرس و هیجانات دوران بارداری
ویار از نظر روان‌شناختی
جنبه روانی ویار گاهی نادیده گرفته می‌شود. زنان بارداری که حمایت عاطفی دریافت نمی‌کنند، بیشتر درگیر تهوع و بی‌قراری می‌شوند. ارتباط قوی بین شدت ویار و میزان استرس مادر گزارش شده است. همچنین، زنانی که برای بارداری اضطراب زیادی دارند، ممکن است حساسیت بیشتری نسبت به تغییرات بدنشان نشان دهند.
تفاوت ویار در بارداری اول و دوم
جالب است بدانید که تجربه ویار ممکن است در هر بارداری متفاوت باشد:
- ممکن است در بارداری اول شدید باشد ولی در بارداری دوم خیلی کمتر
- یا برعکس، در بارداری دوم ویار تازه ظاهر شود این تفاوت می‌تواند به تغییرات هورمونی، وضعیت بدن، شرایط روحی و جنسیت جنین مرتبط باشد.
علائم شایع ویار بارداری
- تهوع یا تهوع همراه با استفراغ
- بیزاری از برخی غذاها یا بوها
- تغییر در ذائقه (مثلاً احساس طعم فلز در دهان)
- کاهش اشتها
- اشتیاق شدید به غذاهای خاص یا غیرمعمول
چه زمانی ویار طبیعی نیست؟
در شرایط زیر باید فوراً به پزشک مراجعه کرد:
- استفراغ بیش از ۳ بار در روز
- ناتوانی در خوردن یا نوشیدن
- کاهش وزن محسوس
- علائم کم‌آبی بدن
- احساس ضعف، سرگیجه یا تپش قلب
این موارد ممکن است نشانه هایپرامزیس گراویداروم باشند که نیاز به درمان اورژانسی دارد.
راهکارهای کاربردی برای کنترل ویار
✅ خوردن وعده‌های کوچک و سبک: معده خالی تهوع را تشدید می‌کند. خوردن غذاهای خشک و ساده در فواصل کوتاه مؤثر است.
✅ پرهیز از غذاها و بوهای محرک: با آزمون و خطا بفهمید چه چیزهایی شما را تحریک می‌کند و از آن‌ها دوری کنید.
✅ مایعات کافی: آب، آب‌لیمو، چای زنجبیل یا آب نارگیل. جرعه‌جرعه بنوشید، نه یک‌باره.
✅ زنجبیل: چه به‌صورت تازه، پودر یا چای؛ زنجبیل یکی از بهترین ضدتهوع‌های طبیعی است.
✅ خواب کافی: کم‌خوابی می‌تواند تهوع را بدتر کند. استراحت بدنی به تنظیم وضعیت گوارشی کمک می‌کند.
✅ ویتامین B6: با مشورت پزشک، ممکن است مکمل B6 به کاهش تهوع کمک کند.
✅ استفاده از دستبندهای ضدتهوع: این دستبندها با فشار به نقاط خاصی از مچ، در بعضی زنان مؤثر بوده‌اند.
خوراکی‌هایی که ویار را کاهش می‌دهند
| خوراکی | علت مفید بودن |
|---|---|
| بیسکویت ساده | سبک، قابل هضم، جلوگیری از معده خالی |
| زنجبیل | ضدتهوع طبیعی قوی |
| موز | تقویت‌کننده گوارش و غنی از پتاسیم |
| سیب پخته یا کمپوت سیب | نرم، تسکین‌دهنده معده |
| آب‌لیمو | کاهش حالت تهوع، افزایش اشتها |
| دمنوش بابونه | آرام‌بخش و ضد تهوع |
| نان تست یا کراکر | سبک و مناسب برای صبح‌ها |
پاسخ به چند پرسش رایج درباره ویار
بسیاری از مادران باردار درباره ویار سؤالاتی دارند که در این بخش به متداول‌ترین آن‌ها پاسخ می‌دهیم.
آیا ویار بیشتر یعنی جنین دختر است؟
نه، این باور علمی نیست. شدت ویار به سطح هورمون‌ها، وضعیت جسمی و روحی مادر بستگی دارد، نه به جنسیت جنین.
ویار در بارداری دوقلو شدیدتر است؟
معمولاً بله، چون سطح هورمون hCG در بارداری چندقلویی بالاتر است.
آیا ویار نشانه بارداری سالم است؟
در بسیاری از موارد، بله. تهوع در بارداری اغلب با سطوح بالای هورمون مرتبط است که برای رشد طبیعی جنین ضروری است.
