کولیک یکی از رایج‌ترین چالش‌هایی است که والدین به‌ویژه مادران در ماه‌های ابتدایی تولد نوزاد با آن روبه‌رو می‌شوند. گریه‌های طولانی، بی‌قراری و نفخ شکم نوزادان، اغلب باعث نگرانی شدید خانواده‌ها می‌شود. در حالی که دلایل مختلفی برای کولیک مطرح شده، یکی از عوامل قابل کنترل در این زمینه، تغذیه مادر شیرده یا نوزاد (در دوره غذای کمکی) است. شناخت غذاهایی که ممکن است باعث تحریک سیستم گوارش حساس نوزاد شوند، می‌تواند به پیشگیری یا کاهش علائم کولیک کمک کند.
کولیک نوزاد: تعریف و نشانه‌ها
کولیک (Colic) به گریه‌های شدید و مکرر نوزاد گفته می‌شود که معمولاً بدون علت مشخصی رخ می‌دهد. نشانه‌های معمول کولیک شامل:
- گریه شدید، غالباً در عصر یا شب
- جمع کردن پاها به سمت شکم
- باد کردن شکم
- بی‌قراری و مقاومت در برابر آرام‌سازی
- گاهی دفع گاز زیاد
کولیک معمولاً از هفته دوم تولد آغاز می‌شود و تا حدود سه تا چهار ماهگی ادامه دارد.
آیا تغذیه مادر می‌تواند باعث کولیک شود؟
بله. اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند، مواد غذایی‌ای که مادر مصرف می‌کند ممکن است از طریق شیر به نوزاد منتقل شوند. این مواد می‌توانند در برخی نوزادان باعث حساسیت یا تحریک گوارشی شوند و در نتیجه کولیک ایجاد یا تشدید شود.
غذاهایی که در مادر می‌توانند باعث کولیک در نوزاد شوند
کولیک یکی از سخت‌ترین تجربه‌ها برای والدین نوزادان است. صدای گریه‌های بی‌وقفه و بی‌قراری مداوم کودک، می‌تونه نگران‌کننده و خسته‌کننده باشه. خیلی از پدر و مادرها نمی‌دونن که چه چیزی ممکنه باعث این وضعیت بشه—اما آیا می‌دونستید بعضی غذاهایی که مادر مصرف می‌کنه، می‌تونن از طریق شیر به نوزاد منتقل بشن و کولیک ایجاد کنن؟ در این مقاله به بررسی کامل غذاهایی می‌پردازیم که می‌تونن دلیل گریه‌های بی‌وقفه کوچولوی شما باشن.
غذاهای نفاخ
غذاهایی مانند:
- کلم بروکلی، گل‌کلم، کلم‌پیچ
- عدس، نخود، لوبیا
- پیاز، سیر، تره، تربچه
این مواد حاوی الیاف و قندهای خاصی هستند که گوارش آن‌ها دشوار است و می‌تواند منجر به گاز و نفخ در نوزاد شود.
لبنیات گاوی
برخی نوزادان به پروتئین شیر گاو که از طریق شیر مادر منتقل می‌شود، واکنش نشان می‌دهند. علائم ممکن است شامل:
- کولیک
- بثورات پوستی
- مدفوع خونی یا مخاطی
اگر مشکوک به این موضوع هستید، بهتر است مصرف شیر و فرآورده‌های آن را به‌طور موقت حذف و تأثیر آن را بررسی کنید.
نوشیدنی‌های کافئین‌دار
کافئین موجود در:
- قهوه
- چای سیاه و سبز
- نوشابه‌های انرژی‌زا
ممکن است نوزاد را بی‌قرار و تحریک‌پذیر کند و خواب او را مختل سازد، که خود زمینه‌ساز کولیک خواهد بود.
غذاهای تند و پرادویه
ادویه‌هایی مثل:
- فلفل
- زیره زیاد
- دارچین، زنجبیل
ممکن است طعم شیر را تغییر داده و نوزاد را بی‌میل یا حساس کنند.
شکلات
شکلات نه‌تنها حاوی کافئین است، بلکه ترکیبات خاصی در آن وجود دارد که می‌توانند گوارش نوزاد را تحریک کنند.
آجیل و غذاهای آلرژی‌زا
برخی نوزادان نسبت به موادی مانند:
- بادام‌زمینی
- گردو
- تخم‌مرغ
حساس هستند. اگر سابقه حساسیت در خانواده دارید، حذف موقت این مواد توصیه می‌شود.
غذاهای فرآوری‌شده
فست‌فود، سوسیس و کالباس، نوشابه، چیپس و سایر تنقلات صنعتی ممکن است دارای افزودنی‌هایی باشند که از طریق شیر مادر وارد بدن نوزاد شده و اثرات منفی ایجاد کنند.
غذاهایی که نوزاد در شروع غذای کمکی نباید مصرف کند (در صورت کولیک)
اگر نوزاد وارد مرحله غذای کمکی شده و علائم کولیک دارد، به این غذاها دقت کنید:
- حبوبات و کلم‌ها: بهتر است تا پایان ماه هشتم صبر شود.
- میوه‌های اسیدی: پرتقال، نارنگی، آناناس، آلو ممکن است معده حساس نوزاد را تحریک کنند.
- غذاهای چرب یا سرخ‌شده: گوارش آن‌ها سخت‌تر است.
- غذاهای جدید زیاد در یک وعده: این کار می‌تواند واکنش گوارشی ایجاد کند.
مرور تحقیقات علمی
مطالعات مختلف نشان داده‌اند که رژیم غذایی مادر می‌تواند با علائم کولیک نوزاد مرتبط باشد. به‌عنوان مثال:
- تحقیقی در مجله Pediatrics نشان داد حذف لبنیات گاوی از رژیم مادر، در بسیاری از نوزادان کولیکی باعث کاهش علائم شده است.
- بررسی دیگری در Journal of Human Nutrition and Dietetics تأیید کرد که اجتناب از غذاهای نفاخ می‌تواند مؤثر باشد.
با این حال، هیچ الگوی غذایی واحدی برای همه نوزادان وجود ندارد و باید به‌صورت شخصی‌سازی‌شده و تدریجی بررسی شود.
راهکارهای کاربردی برای مادران شیرده
- روش حذف و بازگردانی: یک ماده مشکوک را برای ۵–۷ روز حذف کنید، اگر علائم کاهش یافت، دوباره وارد رژیم کنید و تأثیر آن را ببینید.
- یادداشت غذایی روزانه: ثبت آنچه می‌خورید و واکنش نوزاد کمک می‌کند الگوی خاصی پیدا کنید.
- هیدراته بمانید: نوشیدن آب کافی به بهبود عملکرد شیر و بدن شما کمک می‌کند.
- مراجعه به متخصص تغذیه: در صورت شک مداوم، مشورت حرفه‌ای ضروری است.
کولیک نوزاد ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، اما تغذیه مادر یکی از عوامل مؤثر و قابل کنترل است. با بررسی دقیق رژیم غذایی و حذف تدریجی مواد مشکوک، می‌توان تا حد زیادی به بهبود حال نوزاد کمک کرد. در موارد شدید یا مشکوک به آلرژی غذایی، مشورت با پزشک متخصص کودکان یا تغذیه توصیه می‌شود.
