وقتی نوزادتان به دنیا میآید، یکی از مهمترین کارهایی که حتماً باید در اولویت قرار بدهید، تشکیل پرونده در مرکز بهداشت و شروع برنامه مراقبتهای دورهای است. این مراقبتها نهتنها رایگان هستند، بلکه خیلی دقیق و علمی طراحی شدهاند تا رشد و سلامت نوزادتان را از همان روز اول تضمین کنند.
در این مقاله به زبان ساده و کامل برایتان توضیح میدهم که دقیقاً چه کارهایی در مرکز بهداشت برای نوزاد انجام میشود، چه مدارکی لازم دارید، چه زمانی باید مراجعه کنید و چه انتظاراتی میتوانید داشته باشید.
مدارک لازم برای تشکیل پرونده نوزاد در مرکز بهداشت
اولین قدم، تشکیل پرونده سلامت نوزاد است. بدون پرونده، مراقبتهای بعدی انجام نمیشود، پس بهتر است همین چند روز اول بعد از ترخیص از بیمارستان اقدام کنید.
مدارک مورد نیاز معمولاً اینها هستند:
- شناسنامه پدر و مادر (اصل و کپی)
- کارت ملی پدر و مادر (اصل و کپی)
- برگه خلاصه ولادت بیمارستان یا گواهی ولادت صادرشده توسط ماما یا پزشک (اصل)
- کارت واکسیناسیون مادر (اگر موجود باشد)
- دفترچه بیمه مادر یا پدر (در صورت داشتن بیمه نیروهای مسلح، تأمین اجتماعی یا خدمات درمانی)
- آدرس دقیق محل سکونت و شماره تماس معتبر
در بعضی مراکز ممکن است فقط با برگه خلاصه ولادت و شناسنامه یکی از والدین هم پرونده را باز کنند، ولی بهتر است همه مدارک را همراه داشته باشید تا کارتان یکسره شود. اگر نوزاد دوقلو یا چندقلو باشد، برای هر کدام پرونده جداگانه باز میشود.
زمان مراجعه به مرکز بهداشت برای نوزاد
زمانبندی مراجعهها خیلی مهم است، چون هر ویزیت برای یک سری غربالگری خاص طراحی شده. برنامه کشوری مراقبت از نوزاد به این شکل است:
- اولین مراجعه: ۳ تا ۵ روزگی (یعنی همان روزهایی که از بیمارستان مرخص میشوید) دومین مراجعه: ۱۵ روزگی سومین مراجعه: پایان ماه اول (۳۰ روزگی) چهارمین مراجعه: پایان ماه دوم پنجمین مراجعه: پایان ماه چهارم ششمین مراجعه: پایان ماه ششم هفتمین مراجعه: پایان ماه نهم هشتمین مراجعه: پایان ۱۲ ماهگی نهمین مراجعه: ۱۸ ماهگی
بعد از ۱۸ ماهگی هم تا ۶ سالگی ادامه دارد، ولی موضوع این مقاله تا یک سالگی است.
اگر یک نوبت را از دست دادید، نگران نشوید؛ همان موقع که یادتان افتاد بروید، فقط سعی کنید تأخیر زیاد نشود.
مراقبتهای انجامشده در هر ویزیت چطور است؟
حالا برویم سراغ اصل مطلب: در مرکز بهداشت برای نوزادتان دقیقاً چه کارهایی انجام میدهند؟
ویزیت ۳ تا ۵ روزگی (اولین مراجعه مهم بعد از بیمارستان)
- وزنگیری، اندازهگیری دور سر و قد
- معاینه کامل توسط پزشک یا بهورز/ماما آموزشدیده
- غربالگری هیپوتیروئیدی، فاویسم (G6PD) و فنیلکتونوری (PKU) اگر در بیمارستان انجام نشده باشد
- واکسن ب.ث.ژ (در صورت عدم تزریق در بیمارستان) و هپاتیت B دوم
- آموزش شیردهی انحصاری و علائم خطر در نوزاد به مادر
- بررسی زردی (در صورت نیاز ارجاع به آزمایشگاه)
ویزیت ۱۵ روزگی و پایان ماه اول
- دوباره وزنگیری و بررسی منحنی رشد
- واکسن هپاتیت B سوم (در ۱۵ روزگی (اگر زودتر نزده باشند)
- در پایان ماه اول: واکسن فلج اطفال خوراکی (صفر) و پنتا والان (دیفتری، سیاهسرفه، کزاز، هپاتیت B، هموفیلوس آنفولانزا) اول + فلج اطفال تزریقی اول + روتاویروس اول
- بررسی وضعیت شیردهی و رفع مشکلات احتمالی پستان (شیرخوار، ترک پستان و…)
- آموزش تغذیه با شیر مادر تا ۲ سال و ادامه حداقل تا پایان یک سالگی
ویزیتهای ۲، ۴ و ۶ ماهگی
در این سه نوبت واکسنهای سهگانه (پنتاوالان دوم و سوم و روتاویروس دوم و سوم) و فلج اطفال تزریقی تکرار میشود.
ویزیت ۹ ماهگی
- بررسی رشد و نمو (آیا نوزاد غلت میزند، سر را نگه میدارد و…)
- سنجش بینایی و شنوایی اگر تا حالا انجام نشده باشد
- آموزش غذای کمکی از پایان ۶ ماهگی (۶ ماه تمام)
ویزیت ۱۲ ماهگی
- واکسن MMR (سرخک، سرخجه، اوریون) اول
- واکسن مننژیت و پنوموکوک
- بررسی دندانهای رویشکرده و آموزش بهداشت دهان و دندان
ویزیت ۱۸ ماهگی
- یادآور پنتاوالان و فلج اطفال
- واکسن MMR دوم
در تمام ویزیتها وزن، قد و دور سر اندازهگیری میشود و در یک نمودار استاندارد ثبت میگردد تا اگر رشد غیرعادی بود، زود متوجه شوند.
جدول خلاصه برنامه واکسیناسیون و مراقبت نوزاد تا ۱۸ ماهگی
| سن نوزاد | واکسنهای تزریقی | واکسنهای خوراکی | غربالگری و مراقبتهای دیگر |
|---|---|---|---|
| تولد | ب.ث.ژ + هپاتیت B | — | غربالگری تیروئید، فاویسم، PKU |
| ۳–۵ روزگی | — | — | وزنگیری، بررسی زردی، آموزش شیردهی |
| ۲ ماهگی | پنتاوالان ۱ + PCP ۱ + روتاویروس ۱ | فلج اطفال خوراکی ۱ | وزنگیری، بررسی رشد |
| ۴ ماهگی | پنتاوالان ۲ + PCP ۲ + روتاویروس ۲ | فلج اطفال خوراکی ۲ | وزنگیری، شروع غذای کمکی از ۶ ماهگی |
| ۶ ماهگی | پنتاوالان ۳ + PCP ۳ | فلج اطفال خوراکی ۳ | وزنگیری، بررسی نمو |
| ۱۲ ماهگی | MMR ۱ + مننژیت + پنوموکوک | — | وزنگیری، بررسی دندان |
| ۱۸ ماهگی | یادآور پنتاوالان + یادآور فلج اطفال | — | MMR دوم |
نکات خیلی مهم که مامانها و باباهای ایرانی باید بدانند
- همه این خدمات در مراکز بهداشت دولتی کاملاً رایگان است.
- اگر نوزاد زودتر از موعد به دنیا آمده یا وزن کم داشته، ممکن است برنامه کمی متفاوت باشد؛ حتماً به بهورز بگویید.
- اگر تا ۴۲ روزگی زردی ادامه داشت یا نوزاد خوابآلود و بیاشتها شد، سریع به مرکز یا بیمارستان مراجعه کنید.
- در فصل سرما، قبل از رفتن به مرکز حتماً نوزاد را خوب بپوشانید و دهان و بینیاش را با پارچه نخی تمیز بپوشانید تا مریض نشود.
- همراه داشتن کارت واکسیناسیون در هر ویزیت الزامی است؛ اگر گم شد، همان مرکز یک کارت جدید صادر میکند.
وقتی همهچیز را انجام دادید، چه حسی دارید؟
وقتی میبینید منحنی رشد بچهتان صاف و رو به بالا میرود، واکسنهایش کامل است، غربالگریهایش منفی بوده و هر ماه یک بهورز یا پزشک با حوصله معاینهاش کرده، واقعاً خیالتان راحت میشود.
این مراقبتهای بهظاهر ساده در مرکز بهداشت، بزرگترین سرمایهگذاری برای سلامتی آینده فرزندتان است. پس هیچ نوبتی را از دست ندهید و با خیال راحت از این خدمات رایگان و باکیفیت استفاده کنید.
