تفاوت اسلیو معده و بای پس معده چیست ؟

چاقی مفرط یکی از چالش‌های بزرگ سلامت عمومی در دنیا و به‌ویژه در ایران است. با افزایش شیوع بیماری‌های مرتبط با چاقی مانند دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی-عروقی، فشارخون بالا و مشکلات مفصلی، درمان قطعی و پایدار برای کاهش وزن اهمیت ویژه‌ای یافته است. در این میان جراحی‌های چاقی به‌عنوان مؤثرترین روش کاهش وزن بلندمدت شناخته می‌شوند و دو روش اصلی اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy) و بای‌پس معده (Roux-en-Y Gastric Bypass) رایج‌ترین گزینه‌ها برای بیماران با شاخص توده بدنی (BMI) بالاتر از ۳۵ و یا BMI بین ۳۰ تا ۳۵ با عوارض متابولیک هستند.

 نکته مهم این است که انتخاب روش جراحی چاقی باید با مشاوره دقیق به‌دست جراح مجرب و تیم پزشکی انجام شود؛ اما اطلاع از تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر روش می‌تواند به بیمار در جلسه مشاوره کمک کند تا سوالات مناسب‌تری مطرح کند. در ادامه، ابتدا تعاریف و مراحل کلی هر روش را مرور می‌کنیم، سپس مزایا و معایب، شاخص‌های انتخاب گرفتن، نتایج کاهش وزن، عوارض جانبی و مراقبت‌های پس از عمل را به تفکیک بررسی خواهیم کرد. در پایان نیز مقایسه‌ای جامع از هزینه و روند پیگیری خواهیم داشت و به معرفی یک کلینیک معتبر جهت دریافت خدمات چاقی می‌پردازیم.

تعریف و مراحل کلی اسلیو معده و بای‌پس معده:

اسلیو معده (Sleeve Gastrectomy)

۱. تعریف کل

در روش اسلیو معده، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از حجم معده از طریق لاپاراسکوپی برداشته می‌شود و تنها لوله باریکی از معده باقی می‌ماند. این کاهش حجم علاوه بر محدود کردن مقدار غذایی که معده جا می‌پذیرد، باعث تغییر در ترشح هورمون گرلین (هورمون گرسنگی) می‌شود که منجر به کاهش اشتها و میل به غذا خوردن می‌گردد.

۲. مراحل عمل

ارزیابی اولیه: شامل بررسی شاخص توده بدنی (BMI) و محاسبه bmi ، سوابق بیماری، آزمایش‌های خون (CBC، قند، چربی‌های خون)، آزمون‌های هورمونی و آندوسکوپی گوارشی می‌شود.

آماده‌سازی قبل از عمل: رژیم غذایی مایع یا پایین‌کربوهیدرات حداقل دو هفته قبل از عمل برای کاهش حجم و چربی کبدی تجویز می‌شود تا عمل آسان‌تر و ایمن‌تر انجام شود.

عمل لاپاراسکوپی: با ایجاد چند برش ۵ تا ۱۰ میلی‌متری در دیواره شکم، ابزارهای لاپاراسکوپی ورود می‌کنند. جراح با دستگاه استپلر (Stapler) بخش زیادی از معده را جدا کرده و باقی‌مانده معده را به‌صورت یک لوله باریک می‌خواهد.نقاهت اولیه: پس از عمل، بیمار معمولاً یک شب در بیمارستان یا کلینیک بستری می‌شود تا وضعیت عمومی، درد و عملکرد اولیه دستگاه گوارش کنترل گردد. پیگیری‌های پس از عمل: شامل بازگشت تدریجی به رژیم مایع شفاف، سپس رژیم مایع کامل، رژیم پوره و سرانجام رژیم عادی در طول چند ماه است.

بای‌پس معده (Roux-en-Y Gastric Bypass)

۱. تعریف کلی

در روش بای‌پس معده، حجم معده به یک کیسه کوچک تقریباً ۳۰ میلی‌متری تبدیل می‌شود و سپس یک قسمت از روده کوچک (معمولاً ژژونوم) به‌عنوان بخش خروجی معده کوچک متصل می‌گردد. به این ترتیب، غذا به‌صورت مستقیم از کیسه کوچک معده به بخش میانی روده کوچک می‌رود و بخش ابتدایی معده و بخشی از روده (پیلور و دوئودنوم) از مسیر هضم غذا خارج می‌شود.

۲. مراحل عمل

ارزیابی اولیه:

مشابه اسلیو معده است، اما گاهی نیاز به آزمون‌های کبد و لوزالمعده بیشتر وجود دارد. بیماران با سابقه ریفلاکس معده یا ترش کردن شدید ممکن است بای‌پس را ترجیح دهند.

آماده‌سازی قبل از عمل:

کاهش وزن قبل از عمل، رژیم مایع یا مایع مغذی برای کاهش حجم بافت کبد و ایجاد فضای بیشتر برای عمل لازم است.

عمل جراحی:

ابتدا کیسه معده (حدود ۱۰ تا ۳۰ میلی‌لیتر حجم) از باقیمانده معده جدا می‌شود. سپس جراح بخشی از ژژونوم را به کیسه معده متصل می‌کند (Roux limb) و بخش انتهایی معده و پیلور و دوئودنوم را به قسمت پایینی روده (Biliopancreatic limb) وصل می‌کند تا صفرا و آنزیم‌های گوارشی بتوانند با غذا ترکیب شوند.

نقاهت اولیه:

 بیمار معمولاً ۲ شب بستری می‌شود تا از عملکرد صحیح دستگاه گوارش و روند هضم اطمینان حاصل شود.

پیگیری‌های پس از عمل: مانند اسلیو، اما چون غذای واردشده به روده زودتر هضم می‌شود، احتمال سوءجذب و نیاز به مراقبت‌های بیشتر تغذیه‌ای وجود دارد.

• مزایا و معایب هر روش
• مزایای اسلیو معده
• سادگی نسبی جراحی

جراحی اسلیو معده در مقایسه با بای‌پس ساده‌تر و کوتاه‌تر است؛ معمولاً ۱٫۵ تا ۲ ساعت طول می‌کشد.احتمال بروز عوارض حین عمل کمتر است زیرا پیچیدگی‌های اتصال روده و ایجاد کیسه معده در اسلیو وجود ندارد.

کاهش چشمگیر حجم معده

• با برداشتن بخش‌های زیادی از معده که مسئول ترشح هورمون گرلین هستند، اشتها به شکل طبیعی کاهش می‌یابد.
• کنترل اشتها و سیری سریع‌تر، باعث می‌شود بیمار کمتر به وعده‌های غذایی پرکالری تمایل داشته باشد.
• عدم تغییر آناتومی روده
• چون مسیر هضم غذا طبیعتاً از معده به دوازدهه و روده ادامه پیدا می‌کند، احتمال سوء جذب و عوارض کمبود ویتامین و مینرال کمتر از بای‌پس است.
• بیمار نیازی به پیگیری‌های تخصصی زیاد جهت جبران ویتامین‌ها و مواد معدنی کمتر دارد.

احتمال کمتر برگشت چاقی (Weight Regain)

• حفظ مسیر طبیعی دستگاه گوارش باعث می‌شود حس گرسنگی و سیری طبیعی‌تر باشد و بیمار بهتر بتواند کنترل وزن طولانی‌مدت را حفظ کند.
• نیاز کمتر به داروهای ضد سوء جذب
• در اسلیو معده، تقریباً مسیر هضم دست‌نخورده باقی می‌ماند و کمبودهای تغذیه‌ای شایع در بای‌پس (مانند کمبود آهن، ویتامین B12، کلسیم و D) کمتر اتفاق می‌افتد.

عدم تأثیر بر جذب متابولیک برخی بیماران

در بیماران با دیابت نوع دو شدید یا مشکل ترشح انسولین، بای‌پس معده با تأثیر مستقیم روی هورمون‌های روده‌ای مانند GLP-1 در کنترل قند مؤثرتر است.بیمارانی که بافت چربی در اطراف کبد (کبد چرب) شدید دارند، ممکن است نیاز به روش بای‌پس به‌عنوان گزینه‌ای با اثربخشی متابولیک بیشتر داشته باشند.

عوارض نشتی خط منگنه (Staple line leak)

علیرغم ساده‌تر بودن جراحی، همچنان خطر نشتی از خط بخیه یا منگنه وجود دارد که در ۱٪ تا ۳٪ بیماران دیده می‌شود و نیازمند درمان فوری (آنتی‌بیوتیک، استنت اندوسکوپی یا در موارد شدید جراحی مجدد) است.

تغییر برگشت‌ناپذیر آناتومی معده

پس از برداشته شدن بخش عمده معده، نمی‌توان جراحی را معکوس کرد. اگر بیمار در آینده تصمیم به بای‌پس بگیرد (مثلاً به‌دلیل عوارض ریفلاکس یا روده)، نیاز به جراحی دوم و تبدیل اسلیو به بای‌پس یا دیگر روش‌ها دارد که خود پیچیدگی و هزینه مجدد زیادی دارد.

احتمال کمتر کاهش وزن در برخی بیماران

اگرچه اسلیو کاهش وزن بسیار قابل توجهی دارد، اما در مقایسه با بای‌پس معده، حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بیمارانی که نیاز متابولیک بیشتر دارند یا BMI بالای ۵۰ دارند، ممکن است نتوانند به هدف وزن مطلوب برسند.

مزایای بای‌پس معده

اثربخشی بالا در کاهش وزن سریع و طولانی‌مدت

به‌دلیل ترکیب محدودیت حجم معده و سوء جذب بخشی از روده، بیماران معمولاً ۶۰٪ تا ۷۰٪ از اضافه‌وزن خود را در ۱۲ تا ۱۸ ماه اول از دست می‌دهند.

نتایج کاهش وزن در حدود پنج سال اول جراحی باثبات باقی می‌ماند و احتمال برگشت وزن کمتر است.

تأثیرات متابولیک قوی‌تر

بای‌پس معده باعث افزایش ترشح هورمون‌های GLP-1 و PYY می‌شود که در کنترل قند خون، کاهش اشتها و احساس سیری نقش دارند.در بیماران مبتلابه دیابت نوع دو، بای‌پس اغلب باعث بهبود یا حتی بهبودی کامل دیابت در چند ماه اول پس از عمل می‌شود.

کاهش ریسک ریفلاکس و بازگشت اسید

در بیمارانی که پیش از عمل اسلیو دچار ریفلاکس مکرر معده به مری هستند، اسلیو می‌تواند شرایط ریفلاکس را تشدید کند. در مقابل، بای‌پس معده با کاهش حجم معده و هدایت قسمت اعظم اسید معده به روده، ریفلاکس را به‌طور چشمگیری کم می‌کند.

برای بیماران دارای هلیکوباکتر پیلوری یا التهاب شدید دهانه معده، بای‌پس معمولاً روش اولویت‌دار است.

معایب بای‌پس معده

• پیچیدگی و طولانی‌تر بودن عمل
• طول زمان عمل بای‌پس معمولاً ۲٫۵ تا ۴ ساعت است در حالی که اسلیو ۱٫۵ تا ۲ ساعت طول می‌کشد.
• پیچیدگی عمل باعث بالاتر بودن خطر عوارض حین جراحی و نیاز به تجربه بیشتر جراح می‌شود.

ریسک بالاتر عوارض طولانی‌مدت سوء جذب

• به‌دلیل کاهش طول موثر روده در زمان هضم، جذب برخی ویتامین‌ها (B12)، آهن، کلسیم و چربی‌ها مختل می‌شود.
• بیمار پس از عمل نیاز دارد تا مادام‌العمر مکمل‌های دقیق و منظم (ویتامین B12، کلسیم + D، آهن، مولتی‌ویتامین) مصرف کند.
• در صورت عدم پیگیری مناسب، احتمال کمبود شدید و مشکلاتی مانند کم‌خونی مگالوبلاستیک (ناشی از کمبود B12) یا پوکی استخوان افزایش می‌یابد.

احتمال عوارض زخم‌ بطنی و انسداد روده

به‌دلیل مسیرگذاری مجدد روده، احتمال تشکیل انسداد (بلاکیج) یا فتق داخلی (Internal Hernia) بیشتر است که نیازمند تشخیص سریع و جراحی مجدد می‌باشد.در صورت نشت از خط بخیه در محل اتصال روده (Anastomosis leak)، هزینه درمان و پیچیدگی درمانی افزایش می‌یابد.

نیاز به پیگیری و آزمایش‌های مکرر

کنترل منظم وضعیت سرمی و میزان ویتامین‌ها و مینرال‌ها الزامی است. توصیه می‌شود حداقل هر سه ماه یک‌بار آزمایش خون (CBC، آهن، ویتامین B12، کلسیم، فسفر، آلبومین، اسید آمینه) انجام شود.

هزینه‌های آزمایشگاهی و مکمل‌ها در طولانی‌مدت بخش قابل توجهی از مخارج پس از عمل را تشکیل می‌دهد.

• شاخص‌های انتخاب روش مناسب
• معیارهای عمومی انتخاب اسلیو معده

۱. BMI بین ۳۵ تا ۴۵ بدون عوارض متابولیک شدید

بیمارانی که اضافه‌وزن نسبتاً قابل کنترل دارند و تمایل دارند مسیر هضم طبیعی خود را حفظ کنند، گزینه مناسبی برای اسلیو هستند.

۲. عدم سابقه ریفلاکس معده یا بیماری شدید رفلاکس معدی-مری (GERD)

اگر بیمار سابقه ریفلاکس شدید یا زخم معده فعال نداشته باشد، اسلیو انتخاب معقول و ایمنی است.

۳. تمایل به کاهش وزن با وسایل کمتر برای جراحی‌های متعدد در آینده

در صورتی که بیمار مایل است تأثیر تغییرات غذایی را در مسیر طبیعی هضم ببیند و نگران سوء جذب نیست، اسلیو گزینه بهتری است.

۴. سن کمتر از ۶۵ سال و نداشتن بیماری‌های قلبی-عروقی شدید

در بیمارستان خصوصی یا بیمارستان دولتی، بیمار جوان با سلامت عمومی خوب و بدون بیماری زمینه‌ای پیچیده، می‌تواند از سادگی اسلیو بهره ببرد.

معیارهای عمومی انتخاب بای‌پس معده

۱. BMI بالای ۴۵ یا چاقی مفرط (Class III Obesity)

در موارد چاقی شدید (BMI > 45)، نیاز به کاهش وزن سریع‌تر و مؤثرتر وجود دارد که بای‌پس توانایی بیشتری در کاهش وزن بلندمدت دارد.

۲. دیابت نوع دو کنترل‌نشده یا دیابت وابسته به انسولین

مطالعات نشان می‌دهد که بای‌پس تأثیر بهتری روی بهبود دیابت دارد؛ بنابراین اگر بیمار دیابتی با کنترل ضعیف است، بای‌پس می‌تواند درمان تثبیت‌شده‌تری باشد.

۳. سابقه ریفلاکس معده (GERD) یا زخم اثنی‌عشر (Duodenal Ulcer)

بای‌پس معده با کاهش ترشح اسید، احتمالاً علائم ریفلاکس و رفلاکس اسید را کاهش می‌دهد. در افرادی که اسلیو می‌تواند شرایط رفلاکس را تشدید کند، بای‌پس مناسب‌تر است.

۴. علاقه‌مندی به کاهش سریع قند خون و ترشح متابولیک بهتر

بیمارانی که فارغ از وزن‌شان نیاز به بهبود متابولیک شدید دارند (مثل دیس لیپیدمی ناشی از سندرم متابولیک)، می‌توانند گزینه بای‌پس را انتخاب کنند.

• نتایج کاهش وزن و بازگشت پذیر بودن
• کاهش وزن در اسلیو معده
• نمودار کاهش وزن میانگین:
• ۳ ماه اول: کاهش ۲۰٪ تا ۲۵٪ وزن اولیه
• ۶ ماه اول: کاهش ۳۵٪ تا ۴۵٪ وزن اولیه
• ۱۲ ماه اول: کاهش ۵۰٪ تا ۶۰٪ وزن اولیه

میزان بازگشت وزن:

پس از دو سال، حدود ۱۰٪ تا ۱۵٪ بیماران ممکن است تا حدودی مقداری از وزن از دست رفته را بازگردانند؛ اما میانگین وزن پایدار در بلندمدت (۳ تا ۵ سال) حدود ۴۰٪ تا ۵۰٪ از وزن اضافه باقی است.

تأثیر بر متابولیک:

به‌دلیل کاهش هورمون گرلین، گرسنگی کمتر می‌شود و در بسیاری از بیماران، کنترل قند خون بهبود می‌یابد، اما در بیماران دیابتی شدید، این اثر کمتر از بای‌پس است.

• کاهش وزن در بای‌پس معده

نمودار کاهش وزن میانگین:

• ۳ ماه اول: کاهش ۲۵٪ تا ۳۰٪ وزن اولیه
• ۶ ماه اول: کاهش ۴۵٪ تا ۵۵٪ وزن اولیه
• ۱۲ ماه اول: کاهش ۶۵٪ تا ۷۵٪ وزن اولیه

میزان بازگشت وزن:

پس از دو سال، حدود ۵٪ تا ۱۰٪ بیماران ممکن است تا حدودی وزن بازگردانند؛ اما میانگین وزن پایدار (۳ تا ۵ سال) حدود ۵۰٪ تا ۶۰٪ از وزن اضافه باقی است.

تأثیر بر متابولیک:

اغلب بیماران دیابتی می‌توانند قند خون خود را در طی شش ماه اول به حد نرمال برسانند و اغلب نیاز به داروهای دیابت را حداقل تا یک سال کاهش دهند.

به این ترتیب، در کاهش وزن اولیه و بلندمدت، بای‌پس معده معمولاً نتایج بهتری نشان می‌دهد و احتمال بازگشت وزن کمتر از اسلیو است؛ اما در عوض نیاز به مراقبت‌های تغذیه‌ای و مصرف مداوم مکمل‌های غذایی بیشتر می‌شود.

مقایسه عوارض کوتاه‌مدت و بلندمدت
عوارض کوتاه‌مدت پس از اسلیو معده
۱. درد و ناراحتی شکمی

در ۷۰٪ بیماران، درد متوسط تا شدید در ۲۴ ساعت اول پس از عمل گزارش می‌شود که با داروهای مسکن کنترل می‌شود.
۲. حالت تهوع و استفراغ

درصدی از بیماران ممکن است یک تا دو روز اول دچار تهوع خفیف شوند که با داروهای ضد تهوع برطرف می‌گردد.
۳. خونریزی حین عمل یا پس از عمل

در ۲٪ تا ۳٪ بیماران احتمال خونریزی از خط منگنه یا لبه کمکی وجود دارد که نیاز به انتقال خون یا گاهی جراحی مجدد دارد.
۴. نشتی خط منگنه (Staple line leak)

از خطرناک‌ترین عوارض عینی در ۱٪ تا ۳٪ بیماران رخ می‌دهد که تشخیص سریع و درمان زودهنگام (ترکیب آنتی‌بیوتیک، استنت اندوسکوپی یا جراحی مجدد) حیاتی است.

عوارض کوتاه‌مدت پس از بای‌پس معده
۱. درد و ناراحتی پس از عمل

مشابه اسلیو است، اما ممکن است اندکی درد بیشتری به‌دلیل مراحل متعدد عمل در روده و معده وجود داشته باشد.
۲. خونریزی حین جراحی

احتمال خونریزی بیشتر به‌دلیل برش در دو محل متفاوت (معده و اتصال مجدد روده) وجود دارد؛ حدود ۳٪ تا ۵٪ بیماران ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشند.

نشتی آناستوموز (Anastomotic Leak)

خطر جدی‌تری نسبت به اسلیو دارد و در حدود ۲٪ تا ۶٪ بیماران دیده می‌شود. درمان این عارضه نیازمند بستری مجدد در ICU و جراحی یا درمان با استنت است.
۴. انسداد روده (Bowel Obstruction)

از عوارض شایع پس از بای‌پس است که می‌تواند ناشی از فتق داخلی (Internal Hernia) یا تجمع چسبندگی‌ها در محل اتصال روده باشد. این موضوع در ۲٪ تا ۴٪ بیماران اتفاق می‌افتد و نیازمند جراحی مجدد اضطراری است.

عوارض بلندمدت پس از اسلیو معده
رفلاکس معده و تشدید سوزش سردل

حدود ۲۰٪ تا ۳۰٪ بیماران پس از اسلیو دچار رفلاکس معده به مری می‌شوند؛ در این موارد ممکن است نیاز به داروهای مهارکننده پمپ پروتون (مثل امپرازول یا پنتوپرازول) و یا در بلندمدت تبدیل اسلیو به بای‌پس باشد.

گرفتگی مسیر معده (Stenosis)

در درصد اندکی، لوله معده تنگ می‌شود و مانع عبور غذا می‌شود. درمان به کمک بادکنک‌بازکن (Bougie dilation) یا موارد نادر جراحی مجدد انجام می‌شود.

نشتی دیررس از خط منگنه

احتمال نشت تا چند هفته پس از عمل وجود دارد که به‌علت فشار بالا در داخل لوله معده رخ می‌دهد.

عوارض بلندمدت پس از بای‌پس معده
کمبود ویتامین و مینرال

شایع‌ترین مشکل بلندمدت، کمبود آهن، ویتامین B12، کلسیم و ویتامین D است که اگر بیمار تحت نظر متخصص تغذیه نباشد و مکمل نگیرد، به‌سرعت دچار کم‌خونی مگالوبلاستیک، پوکی استخوان و علائم عصبی می‌شود.

سنگ صفرا

کاهش وزن سریع باعث افزایش خطر تشکیل سنگ صفرا می‌شود. حدود ۳۰٪ تا ۴۰٪ بیماران در دو سال اول پس از عمل دچار سنگ صفرا هستند که در صورت بروز علائم نیاز به سونوگرافی و احتمالاً کوله‌سیستکتومی لاپاروسکوپی دارد.

Fistula یا چسبندگی‌های روده

ممکن است چند ماه یا چند سال پس از عمل رخ دهد و منجر به درد مزمن شکمی یا انسداد شود. درمان بسته به شدت می‌تواند از تزریق گلوکاگون تا جراحی مجدد متغیر باشد.

افت قند خون بعد از صرف غذا (Postprandial Hypoglycemia)

برخی بیماران پس از وعده غذایی دچار افت قند خون ناگهانی می‌شوند که علائمی مانند سرگیجه، عرق سرد و ضربان قلب تند دارد. مدیریت این وضعیت با تنظیم وعده‌های کوچکتر و مکرر یا داروهای خاص (مثل آکرابوز) انجام می‌شود.

هزینه‌ها و پوشش بیمه‌ای
هزینه تقریبی اسلیو معده
بیمارستان دولتی: حدود ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان (شامل دستمزد جراح، بیهوشی، بستری و تجهیزات).

بیمارستان خصوصی: حدود ۵۰ تا ۷۰ میلیون تومان (شامل پکیج کامل مشاوره، آزمایشات، عمل، بستری، دارو و پیگیری).

کلینیک‌های ویژه جراحی چاقی: در برخی کلینیک‌های سطح بالا که پکیج‌های all-inclusive شامل مشاوره روان‌شناسی، تغذیه و ویزیت‌های طولانی‌مدت ارائه می‌شود، قیمت ممکن است تا ۸۰ تا ۹۵ میلیون تومان برسد.

هزینه تقریبی بای‌پس معده
بیمارستان دولتی: حدود ۳۵ تا ۴۵ میلیون تومان (به‌دلیل زمان عمل طولانی‌تر و پیچیدگی جراحی بیشتر).

بیمارستان خصوصی: حدود ۷۰ تا ۹۰ میلیون تومان (شامل دستمزد جراح، بیهوشی، وسایل یک‌بارمصرف بیشتر، بستری طولانی‌تر و پیگیری‌های تغذیه‌ای).

کلینیک‌های ویژه چاقی: در کلینیک‌های خصوصی که امکانات VIP دارند و پکیج کامل را ارائه می‌کنند، هزینه ممکن است ۹۰ تا ۱۱۰ میلیون تومان باشد.

پوشش بیمه‌ای
بیمه پایه (تأمین اجتماعی، خدمات درمانی، سلامت ایرانیان): جراحی‌های چاقی به‌عنوان اعمال الکتیو (Elective) شناخته شده و تحت پوشش بیمه پایه نیستند.

بیمه تکمیلی خصوصی: بعضی بیمه‌های تکمیلی تا سقف محدود (مثلاً ۲۰ میلیون تومان) هزینه بستری، بیهوشی و بخش آزمایشات را پوشش می‌دهند، اما هزینه دستمزد جراح و تجهیزات یک‌بارمصرف معمولاً تحت پوشش نیست.

طرح‌های خیریه: در برخی مراکز خیریه یا بیمارستان‌های آموزشی، به بیماران دارای شرایط خاص (مثلاً دیابت شدید یا بیماری قلبی) تخفیف داده می‌شود؛ اما این تخفیفات معمولاً محدود به ۲۰٪ تا ۳۰٪ هزینه کل است.

امکان اقساطی: بسیاری از بیمارستان‌ها و کلینیک‌های خصوصی تسهیلات اقساطی بدون سود یا با بهره کم (۶ تا ۱۲ ماهه) فراهم می‌کنند تا بیمار بتواند هزینه عمل را با خرد کردن مبلغ پرداخت کند.

مراقبت‌های پس از عمل و پیگیری ‌های لازم
مراقبت‌های پس از اسلیو معده
۱. رژیم غذایی تدریجی

هفته اول: رژیم مایع شفاف (آب، آبگوشت بدون چربی، آب‌میوه بدون پالپ)

هفته دوم: رژیم مایع کامل (شامل شیر کم‌چربی، سوپ پوره‌شده غنی از پروتئین، ماست کم‌چرب)

هفته سوم تا چهارم: رژیم پوره (پوره سبزیجات و میوه، گوشت چرخ‌کرده نرم)

هفته پنجم به بعد: رژیم نرم و کم‌حجم با وعده‌های کوچک (هر ۲ تا ۳ ساعت یک وعده)
۲. مصرف مکمل‌های غذایی

به‌دلیل کاهش حجم معده، بیمار نیاز به مولتی‌ویتامین روزانه، کلسیم + ویتامین D و آهن (در صورت نیاز) دارد.

مصرف پروتئین‌ وی (Whey Protein) برای حفظ توده عضلانی نیز ضروری است؛ معمولاً ۶۰ تا ۸۰ گرم پروتئین در روز توصیه می‌شود.

فعالیت بدنی سبک

راه رفتن سبک بلافاصله پس از عمل (روز اول یا دوم بستری) برای جلوگیری از تشکیل لخته‌های خونی توصیه می‌شود.

تا یک ماه پس از عمل، ورزش سبک مانند پیاده‌روی روزانه ۳۰ دقیقه‌ای مناسب است. پس از یک ماه می‌توان ورزش‌های هوازی و مقاومتی ملایم را شروع کرد.

ویزیت‌های دوره‌ای

هفته اول پس از عمل: ویزیت برای ارزیابی وضعیت زخم و بررسی علائم عفونت یا نشت

ماه اول: کنترل وزن اولیه و وضعیت الکترولیت

ماه سوم: بررسی میزان کاهش وزن و ارزیابی نیاز به تنظیم رژیم غذایی و مکمل

ماه ششم، نه ماه و یک سال: پیگیری منظم برای ارزیابی کاهش وزن و کنترل عوارض احتمالی

نکات روان‌شناختی

بسیاری از بیماران پس از کاهش وزن شدید دچار مشکلات روانی یا اختلالات خوردن می‌شوند؛ از همین رو جلسات با روان‌شناس جهت پیشگیری از بروز پرخوری عصبی یا اختلالات مرتبط با تصویر بدنی ضروری است.

مراقبت‌های پس از بای‌پس معده
۱. رژیم غذایی تدریجی

مشابه اسلیو، اما چون احتمال سوء جذب بالاتر است، تأکید می‌شود بیمار پروتئین و مایعات کافی (۳۰ تا ۵۰ گرم پروتئین در روز) را مصرف کند و وعده‌ها را به صورت مکرر و کوچک میل نماید.

مصرف مکمل‌های دقیق

مولتی‌ویتامین روزانه: شامل ویتامین‌های محلول در آب (B و C) و محلول در چربی (A، D، E، K)

کلسیم + ویتامین D: حدود ۱۲۰۰ تا ۱۵۰۰ میلی‌گرم کلسیم و ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ واحد ویتامین D در روز

آهن: بخصوص در زنان تا سن یائسگی، حدود ۴۵ تا ۶۰ میلی‌گرم آهن عنصری در روز

ویتامین B12: معمولاً تزریق عضلانی ۱۰۰۰ میکروگرم هر سه ماه یک‌بار یا قرص زیر زبانی ماهانه

زینک و منیزیم: در صورت نیاز براساس آزمایش‌ها
۳. فعالیت بدنی بیشتر

از هفته دوم پس از عمل، مجاز به انجام پیاده‌روی ۳۰ دقیقه‌ای روزانه و سپس از هفته چهارم ورزش هوازی (دویدن ملایم، دوچرخه ثابت) است.

ورزش مقاومتی برای حفظ توده عضلانی پس از کاهش وزن چشمگیر حائز اهمیت است؛ باید تحت نظر مربی ورزشی متخصص چاقی انجام شود.
۴. ویزیت‌های دوره‌ای و آزمایش‌های جامع

هفته اول: کنترل نشتی و وضعیت زخم

ماه اول: آزمایش CBC، آهن، B12، آلبومین، الکترولیت

ماه سوم و شش: ارزیابی وضعیت ویتامین‌ها و مینرال‌های کلیدی

سال اول: هر سه ماه یک‌بار آزمایش خون جامع جهت کنترل کمبودها

از سال دوم به بعد: حداقل هر شش ماه یک‌بار آزمایش‌های کمبود مواد مغذی
۵. پشتیبانی روان‌شناختی و گروه‌های حمایتی

بیماران بای‌پس ممکن است دچار افسردگی یا «انقلاب تصویر بدنی» شوند؛ به همین دلیل جلسات گروهی و فردی با روان‌شناس یا روان‌پزشک نقش کلیدی در تثبیت نتیجه و پیشگیری از پرخوری عصبی دارد.

تجربه بیماران و کیفیت زندگی پس از جراحی
تجربه بیماران اسلیو معده
احساس سیری سریع: بسیاری از بیماران پس از دو ماه احساس می‌کنند با نصف وعده قبلی سیر می‌شوند و اشتهایشان به‌شدت کاهش یافته است.

کاهش تسکین‌بخش وزن (Non-Excessive Skin Fold): نسبت به بای‌پس، پوست اضافی کمتر می‌آویزد؛ به‌دلیل کاهش نسبی سریع نیست.

تغییرات خلق و خوی مثبت: کاهش وزن باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود علائم افسردگی در اکثر بیماران می‌شود.

چالش‌های تغذیه‌ای کمتر: بیمار با تغییرات جزئی و رعایت رژیم مایعات که تا دو هفته اول سخت است، می‌تواند غذای عادی را سریع‌تر بازگرداند.

رضایت از حفظ مسیر طبیعی هضم: بیماران احساس می‌کنند بدن‌شان طبیعی‌تر کار می‌کند و روزه‌داری یا پرهیز از غذا ساده‌تر است.

تجربه بیماران بای‌پس معده

کاهش سریع‌تر وزن و بهبود دیابت: بیماران دیابتی معمولاً ظرف چند ماه نیاز به داروی قند را کاهش می‌دهند یا قطع می‌کنند. این موضوع حس موفقیت بیشتری ایجاد می‌کند.

مشکلات سوء جذب خفیف تا متوسط:

 بعضی بیماران دچار اسهال یا نفخ پس از خوردن بعضی غذاها (به‌ویژه پرچرب یا نشاسته‌ای) می‌شوند که به آن «Dumping Syndrome» می‌گویند؛ با تنظیم رژیم و زمان‌بندی وعده‌ها قابل کنترل است.

نیاز به مراقبت تغذیه‌ای مادام‌العمر: گرفتاری در مصرف مکمل‌ها و آزمایش‌های منظم ممکن است برای بعضی بیماران دشوار باشد؛ به‌ویژه کسانی که سابقه عدم مسئولیت‌پذیری در رعایت دارو داشتند.

احساس سبک‌بالی بیشتر: به‌دلیل کاهش وزن بیشتر و سریع‌تر، اغلب بیماران حس نشاط و انرژی بیشتری پیدا می‌کنند و انگیزه بیشتری برای ادامه ورزش دارند.

احساس غیرطبیعی بودن مسیر هضم: برخی بیماران اذعان می‌کنند گاهی احساس ناخوشایند «پرش غذا» به روده اصلا حس طبیعی نیست، اما با گذر زمان به آن عادت می‌کنند.